Yazan: Dr. Sibel Şensu – 15 Aralık 2022
NEDİR?
Özel bir grup bakterinin (A grubu beta hemolitik streptokokların) neden olduğu boğaz enfeksiyonu sonrası gelişen bir romatizmal hastalıktır. Boğaz enfeksiyonundan 2 – 3 hafta sonra ortaya çıkar. Eklemleri, kalbi, beyni tutabilir ve bu organların bağ dokularına hasar vererek çeşitli sıkıntılara yol açabilir. Bugüne kadar hastalığın nasıl oluştuğu tam olarak aydınlatılamamakla birlikte, en çok kabul gören teori, çapraz reaktivite teorisidir. Bu teoriye göre, bazı bakteri antijenleri, dokulardaki antijenler ile benzerlik gösterir. Böylece, bakteriyi yok etmek için harekete geçen bağışıklık sistemi hücreleri dokularda da hasar yapar. Klinik çalışmalar bu hastalığın ailesel yatkınlık gösterdiğini de ortaya koymuştur.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
En sık 5 – 15 yaş arasında görülmektedir ve 45 yaş altında kalple ilgili nedenlere bağlı ölümlerde romatizmal kalp hastalığı en sık görülen nedendir. Erkek ve kızlarda görülme sıklığı arasında belirgin farklılık yoktur. Irk, etnik özellikler gibi durumlarda görülme sıklığı değişmemektedir.
NEDEN ÖNEMLİDİR?
Akut Romatizmal Ateş , yapılan çalışmalarda ülkemizde pediyatri kliniğine başvuran 10.000 çocuktan yaklaşık 11’inde saptanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde hala önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Hastaların %50 – 75’inde kalp dokusu tutulur. Hastalığın erken (akut) döneminde kalp tutulumu (kardit) ölüme yol açan ciddi bir hastalıktır. Uzun dönemde ise kalp kapak hasarı oluşur, kalp kapakları görevlerini yapamaz ve vücuda yeterli kan pompalanamaz. Kalp işlevindeki bozulma da yaşamı zorlaştıran önemli bir durumdur.
Hastaların %75 – 80 gibi büyük kısmında eklem tutulumu (artrit) gelişir. Genellikle diz, ayak bileği, el bileği, dirsek gibi büyük eklemler tutulur. Tutulan eklemlerde ağrı, ısı artışı, kızarıklık, ödem ve fonksiyon kaybı görülür. Hastaların %10 – 15’inde ise gövdede ve özellikle kollarda genellikle tek taraflı, istemsiz, hızlı, düzensiz, amaçsız hareketler ve kaslarda koordinasyon bozukluğu ile ortaya çıkan bir nörolojik hastalık tablosuna rastlanır (Sydenham koresi). Bunlar ve bunlara eşlik eden daha hafif bazı rahatsızlıklar hastanın yaşamını tehdit edebilir ya da önemli ölçüde zorlaştırır.
NE ZAMAN DAHA SIKTIR?
Streptokok enfeksiyonlarının yoğun olarak görüldüğü kış ve ilkbahar ayları akut romatizmal ateşin de en sık görüldüğü aylardır. Etken mikroorganizma ile karşılaşma olasılığı arttığında (toplu yaşanan kurumlar, yatılı okul ve kışlalar gibi) hastalık görülme sıklığı da artmaktadır. Yoksulluk en önemli risk faktörüdür.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bu hastalıkta birinci konu, korunma, yani hastalığın oluşmasının önlenmesidir. Bu nedenle boğaz enfeksiyonu bulguları ile gelen ve boğaz kültürü yapılan bir hastada A grubu streptokok grubundan bakterinin üremesi halinde mutlaka uygun tedavi yapılır. Tedavi için hekimler tarafından penisilin ve benzeri ilaçlar verilir. Ek olarak, hekim kontrolünde uzun yıllar boyunca enjeksiyon tedavisi alarak streptokok bakterilerinin yeniden çoğalması ve böylece akut romatizmal ateşin tekrarlaması önlenmeye çalışılır. Kalp hastalığı gibi ciddi hastalıklar gelişenlerde ise hekim kontrolünde ilaçlar, bazen cerrahi tedaviler veya fizik tedavi gerekli görülür.
Her zaman olduğu gibi, bu hastalıkta da zamanında ve doğru müdahale yanı sıra hekimin önerilerine mutlak uyum çok önemlidir.
Sağlıklı günlere…
KAYNAKLAR:
- Köksal Aİ ve ark. Turkish Journal of Pediatric Disease. DOI: 10.12956/tjpd.2015.182
- Olguntürk R. On Soru On Yanıt. Akut Romatizmal Ateş. https://www.ttb.org.tr/sted/sted0203/on_soru.pdf
- AKUT ROMATİZMAL ATEŞ TEDAVİ VE KORUNMA REHBERİ. http://sakur.uludag.edu.tr/dosya/FR-HYE-04-422-08.pdf
- Semizel E ve ark. Güncel Pediatri 2005 ; 3 : 57-61.
Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.