Yazan: Ece Gökyar – 22 Mayıs 2022
İBB Şehir Tiyatrolarında Yaftalı Tabut adlı, tüm rolleri kadın oyuncuların üstlendiği bir oyun sahneleniyor. Oyunda tarihimizin değeri çok bilinmeyen, adı neredeyse unutulmuş kadın entelektüellerinden biri olan Fatma Nudiye Yalçı’nın yaşamına konuk oluyoruz.
Yaftalı Tabut, oyun ve roman yazarı, senarist, aktivist ve müzisyen Bilgesu Erenus’un aynı adlı kitabından sahneye konmuş. Bu oyunun “hakkı yenmiş, yanlış anlaşılmış meslekdaşlarına yönelik bir vefa borcu olarak, Fatma Nudiye Yalçı’yı da kucaklamak üzere, 2006 yılında senaryolaştırdığı ‘Kelepçesiz Mahkum’ adlı metinden yararlanarak sahneye önerildiğini ve oyun içinde oyunlarla geliştiğini” söylüyor Bilgesu Erenus. Kimi sahnelenmiş oyunlarının yanı sıra, filme alınmış senaryoları, romanları, biyografi denemeleri ve müzik albümleri ile Erenus, üretken bir yazar ve duyarlı bir aydın.
Bilgesu Erenus Yaftalı Tabut oyununda Fatma Nudiye’nin yaşamını yedi ayrı döneme ayırarak, her dönemi bir yafta ile isimlendirmiş. Onar yıllık dilimlerle Fatma Nudiye’nin yaşamındaki önemli dönüm noktalarına ve o zamanki tarihi dokuya tanıklık ediyor, tek perdeden ibaret 95 dakikalık oyunun su misali nasıl da akıp gittiğine şaşırmadan edemiyoruz. Oyunun yönetmeni Yelda Baskın, “Fatma Nudiye Hanım’ın sesini duymak, onun elini tutmak istedim. Oyunun Bilgesu Erenus tarafından yazılmış olması benim için ayrıca kıymetliydi. Onca yıldan sonra Nudiye Hanım’ın sesinin duyulma zamanı gelmişti ve onunla bu buluşmaya vesile olmak istedim.” diyor bir söyleşide. Oyunda elden ele dolaşan kırmızı karanfil, hem Fatma Nudiye’yi hem de düzene aykırı duruşuyla kendisine yakıştırılan yaftaları temsil ediyor.
Çevirmen, öğretmen, aktivist ve ülkemizin ilk kadın oyun yazarı olan Fatma Nudiye Yalçı, 1904 – 1964 yılları arasında yaşar. Dame de Sion’da okur, felsefe ve coğrafya eğitimi alır, edebiyatla ilgilenir. Okuyan, yazan, çeviriler yapan, yorumlayan, üretken, zamanının ötesinde bir kadındır. Yaşadığı dönemin önemli bir düşünce ve eylem insanıdır, mücadeleci ve bağımsız bir kadındır. Sosyal ve siyasi yaşamda öncü bir rol üstlenir. Türkiye’de sosyalist hareketin önemli isimlerindendir. O dönemin Vatan Partisi’nin kurucularındandır. Orta üst sınıf bir ailenin üyesi olmanın ayrıcalıklarını yaşamış olsa da, fikir ve eylemlerinden ve belki de her şeyden öte kadın olmasından ötürü kendisine yapıştırılan yaftalardan nasibini alır, kimi baskı ve uzaklaştırmalara maruz kalır. Buna rağmen, meslek ve siyaset yaşamından ödün vermez. Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu, Nazım Hikmet ve Dr. Hikmet Kıvılcımlı, yolları Fatma Nudiye ile kesişen dönemin ünlü simalarındandır. 1938 yılında Donanma Davası nedeniyle yargılanır ve yaşamının on yılını cezaevinde geçirir. Vatan Partisi’nin kapatılmasını takiben bir kez daha hapis yatar ve iki yıllık tutukluluğun ardından beraat eder. Tedavi için gittiği Bulgaristan’da hayata veda eden Fatma Nudiye, 43 yıl boyunca isimsiz bir mezarda yatar. Erkek egemen anlayışın bir sonucu olarak belki de, ismi tarih sahnesinden uzun bir süreliğine silinmiş olsa da, nihayet 2012 yılında sergilenen bir vefa örneği ile mezar taşına takılan bir isim plaketi ile mezarı ismine kavuşur.
Kendisini saygıyla anıyor, Yaftalı Tabut kitabının yazarı Bilgesu Erenus’u ve oyunu bizlerle buluşturan çok değerli kadroyu ayakta alkışlıyoruz.
KAYNAKLAR:
Yaftalı Tabut – Bilgesu Erenus, h2o kitap, Haziran 2017, 1. baskı
https://www.birgun.net/haber/nudiye-nin-karanfili-seyirciye-emanet-369539
Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.