Eskişehir Tülomsaş Müzesinin bahçesinde özel yapım garajında ziyaretçilerini bekleyen krem rengi şık bir otomobil var. Bu sıradan bir otomobil değil. 1961’de üretilen tarihimizin ilk tümüyle yerli arabası, Devrim. Hala bir benzeri gerçekleştirilememiş bu ünlü otomobilin inanılmaz ve gurur verici öyküsünü yeni nesillere aktarmamız gerek. Gençler, kuşkusuz, Devrim’den aldıkları heyecanla, günümüzün üstün olanakları sayesinde meşaleyi daha ileri taşıyacaklar.
Haziran 1961 ‘de dönemin Devlet Başkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla, küçük bir ödenekle TCDD işletmesinde çalışmalara başlanır. İlk yerli otomobilin 29 Ekim törenine kadar, yani 4.5 ayda yetiştirilmesi “emredilmiştir”. Devlet Başkanı dışında hemen herkes ve basının hemen tamamı bu projenin gerçekleşemeyeceğini ya da gereksiz olduğunu düşünmektedir. Buna karşın, 30 kadar yürekli mühendis Eskişehir’de Cer Atölyesinde, eski ama yeniden badana edilip düzenlenmiş bir dökümhanede bir araya gelirler ve konuyu tartışırlar. Sonuçta, yapacakları aracın, “orta boy binek otosu, 1100 – 1200 cm silindir hacimli, dört zamanlı, dört silindirli ve 50 – 60 beygir gücünde motorlu, ön takım süspansiyonlarının McPhearson tipi, debriyajın diskli, frenlerin hidrolik, vites kolunun direksiyonda ve üç ileri bir geri vitesli” bir binek aracı olmasına karar verirler.
Bütçenin küçüklüğüne, yoğun muhalefete ve malzeme sıkıntılarına rağmen, tahminlerin aksine, 29 Ekim sabahı iki örnek “Devrim” yoktan var edilebilmiştir. Biri siyah biri de krem olan Devrim’ler geçit alanına götürülür. Devlet Başkanı otomobile binecek ve geçidi bu araçla yapacaktır. Ancak ani bir karışıklık olur. Başkan, benzin ikmali yapılamamış olan siyah araca binmiştir. 200 metre giden otomobilin benzini biter ve durur. Ekip hemen yanda takip eden krem rengi Devrim’e alınır ve bu şekilde geçidi yapan Devlet Başkanı ve beraberindekiler daha sonra Ankara sokaklarından geçerek Anıtkabir’e ulaşırlar. Bu arada Ankara halkı büyük bir coşku ve heyecanla Devrim’i alkışlamaktadır.
Birkaç ayda hiç yoktan ulaşılan bu büyük başarı, ne yazık ki, biten benzinin azizliğine uğrar ve kenara itilip unutulmaya terkedilir. Ülkemizin ilk tümüyle yerli üretim öyküsü de burada noktalanmış olur.
Yeni “Devrim”ler, yeni nesilleri bekliyor. Çünkü, “Eğer biz yapabileceğimizi gösterirsek neler olabilir, neler değişir bir düşünsenize…
Tolga Örnek’in yazıp yönettiği 2008 yapımı Devrim Arabaları filmi için; https://www.youtube.com/watch?v=t4KEP3q3tVw
KAYNAKLAR:
- Şahinkaya S. Devrim Arabaları : “Ya Yaparsak!…” Mülkiye 2010; XXXIV;267 P257-67.
- https://www.academia.edu/37741238/Devrim_Otomobili
- Aydın H. https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/9_6.pdf
- https://eskisehir.ktb.gov.tr/tr-157818/tulomsas-muzesi-devrim-arabasi.html
Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.