Gezi

Özbekistan

Yazan: Yuliya Vetrova – 18 Mayıs 2017

Özbekistan, Orta Asya’da, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmış bir ülkedir. 

Günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup, Türk dil ailesine ait dilleri konuşan ve Türk nüfusuna sahip ülkeler ve topluluklar arası uluslararası kültür örgütü olan TÜRKSOY’un (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı) bir üyesidir. 

Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları, kuzeyde ve batıda Kazakistan, doğuda Kırgızistan ve Tacikistan ile güneyde Afganistan ve Türkmenistan’dır.

Özbekistan, 20 Haziran 1990’da egemenliğini, 1 Eylül 1991’de bağımsızlığını ilan etmiştir. 29 Aralık 1991 tarihinde düzenlenen referandumla bağımsızlık ilanı onaylanmıştır.

Bağımsızlığını kazandıktan sonra gelişmiş ülkelerle özellikle ekonomik anlamda ilişkiler kurmuş, zengin yeraltı kaynaklarını dış ülkelere satma imkânı bulmuştur. 

Çok eskiye dayanan köklü devlet geleneği sayesinde, bağımsızlığını takiben, Orta Asya’nın güçlü devleti haline gelmiştir ve günümüzde de Orta Asya liderliği konusunda Kazakistan ile rekabet halindedir.

Bağımsızlığından 2 Eylül 2016 tarihli ölümüne kadar devlet başkanlığını İslam Kerimov yürütmüştür. Şu anda Devlet başkanı Şevket Mirziyoyev’dir.

Başkenti Taşkent‘tir. 2016 yılı sayımına göre nüfusu 31.576.000 olup, dağılım % 80 Özbek, % 6 Rus, % 5 Tacik şeklindedir.

Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman’dır. Ülkede %3 oranında Ortodoks nüfus da yaşamaktadır.

Denize kıyısı bulunmayan Özbekistan’da kurak çöl iklimi özelliğinin yanı sıra karasal ve soğuk iklim koşulları bulunur. Deniz olmaması nedeniyle toprak ve çöl hakimdir. Yazları sıcak ve kurak,kışları soğuk ve karasal iklim görülür.

Sirderya (Seyhun) ve Amuderya (Ceyhun) en önemli nehirlerdir. Ayrıca, Surhanderya, Karaderya, Zerefşan, Kaşkaderya ve Narin deryaları da bulunmaktadır. En büyük gölü Aral’dır.

Özbekistan’da, Taşkent (Bağımsız Şehir) ve Karakalpakstan (Özerk Cumhuriyet) dahil, Nemengan, Fergana, Andican, Semerkand, Buhara, Hive, Hokand, Karşı, Ürgenç, Nukus olmak üzere toplam 12 il bulunur.

Amir Temur (Emir Timur) Heykeli ve Müzesi:

Emir Timur, Maveraünnehirli Türk kökenli veya Türkleşmiş Moğol komutan ve Büyük Timur İmparatorluğu’nun kurucu hükümdarıdır. 

Tarihin gördüğü en büyük askeri ve siyasi dehalardan biri kabul edilen Emir Timur, Özbekistan’da önemli bir değere sahiptir.

Siyasi ve Ekonomik Yapı:

Ülkede halen Halk Demokratik Partisi, Liberal Demokrat Partisi, Adalet Sosyal Demokrat Partisi ve Millî Tikleniş Partisi bulunmaktadır. İlk parlamento seçimleri 1994’te yapılmıştır. Yönetim biçimi Cumhuriyet’tir. Özbekistan Cumhuriyeti, AGIT, BM ve diğer uluslararası kuruluşlara üyedir. 

Özbekistan’da sadece Devlet Televizyon Radyo Şirketi televizyon ve radyo yayını yapmaktadır. Şirketin, Özbekistan, Navo, Bolajon, Taşkent, Kinoteatr, Yoshlar, Medeniyet ve Marifet, Dünya Böyle ve Spor TV adlı kanalları bulunmaktadır. Ayrıca, HD ve yerel kanal projeleri vardır.

Özbekistan’da 3 adet devlet, 18 adet özel ve 5 adet yabancı olmak üzere toplam 26 adet banka bulunmaktadır.

Ülkenin piyasaya sürülmüş olan ARTEL adlı bir elektronik markası vardır.

Tarihi İpekyolu:

İpek Yolu, Çin’den başlayarak Özbekistan’dan da geçen, Anadolu ve Akdeniz aracığıyla Avrupa’ya kadar uzanan ünlü dünya ticaret yoludur.

İpek ve baharat, porselen ve kağıt ile değerli taşların taşınmasının yanında kıtalar arasındaki kültür alışverişine de imkan sağlayan binlerce kilometre uzunluğundaki kervan yolları, zaman içinde “İpek Yolu” olarak adlandırılmıştır.

El Sanatları:

Özbekistan’da Bayramlar:

  • 1 Ocak Yeni Yıl
  • 14 Ocak Vatan Himayecileri Günü
  • 8 Mart Kadınlar Günü
  • 21 Mart Nevruz Bayramı
  • 9 Mayıs Hatıra ve Saygı Günü
  • 1 Eylül Bağımsızlık Bayramı
  • 1 Ekim Öğretmenler Günü
  • 8 Aralık Anayasa Günü
  • Ramazan ve Kurban Bayramlarının ilk günü

21 Mart Nevruz Bayramı:

Türk dünyasının önemli bayramlarından olan Nevruz Bayramı’nda, baharın gelişi çoşkuyla kutlanır.

Geleneksel müzik ile dans gösterilerinin sergilendiği kutlamalara katılanlara, Özbek pilavı ve Nevruz Bayramı’na özgü SÜMÖLÖK tatlısı ikram edilir.

Sümölök

Giyim Kuşam:

Kadın giysilerine KÖYLEK adı verilir. Atlas ve ipek kumaşlardan dikilir. Nimçe – yelek (kısa ceket) ve elbise, pantolon ve ayakkabıdan (tufli) oluşur.

Erkek giysilerine ise DOPPI adı verilir. Pamuklu veya ipekli kumaşlarla dikilir. Uzun kollu yiğit haladı (uzun ceket), pantolon paçaları düz siyah renklidir. Üstte ÇAPAN adı verilen içi pamuk, çift yüzlü kapitone paltolar kullanılır. Başa TAKKE takılır.

Özbek Pilavı:

Özbek pilavı, Birleşmiş Milletler Bilim Eğitim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) Etiyopya’daki toplantısında “Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi”ne dahil edilmiştir.

Özbekistan’ın tarihi kenti Buhara’da dünyaya gelen ünlü tıp bilgini ve filozof İbni Sina tarafından tarif edildiğine inanılır. 

Günümüzde de Özbek sofrasının en lezzetli yemeklerinden biri sayılan Özbek pilavının, yapıldığı yöreye, hazırlanışına ve katılan malzemelere göre 100’den fazla çeşidi bulunur.

Pirinç, soğan, havuç ve etten hazırlanan Özbek pilavına ayrıca ayva, kuru üzüm ve çeşitli sebzeler ilave edilse de, yapımında kullanılan ana malzemeler değişmez. 

Özbeklerin “aş” da dediği pilav çeşitleri arasında yer alan “toy aşı”, “bayram aşı”,”devzira pilav”, “çayhane pilav”, “Semerkand pilavı”, “Andican pilavı” ve “Taşkent pilavı” da Özbek mutfağının yoğun ilgi gören diğer yemeklerindendir.

Özbek misafirperverliği eskiden beri meşhurdur. Buna örnek olarak Özbeklerin güzel bir atasözü de vardır. “Misafir,babandan da büyük.” derler.

Ve son olarak, Özbek mutfağı’ndan birkaç örnek…

Samsa
Şaşlık
Siyah Çay
Şurpa

Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.