Yazan: Hülya Bektaş* – 29.03.2021
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2019’da yaptığı araştırmaya göre, dünya çapında yaklaşık 160 çocuğun 1’inde otizm hastalığı var. Türkiye genelinde 2018 yılında yapılmış olan araştırmaya göre Türkiye’de yaşayan 0-14 yaş grubu aralığında otizmli çocuk sayısı 140.000 civarındadır. COVID-19 pandemisi sürecinde özellikle otizmli çocukları olan ebeveynlere normalden daha çok yük biniyor.
Bir ebeveyn olarak otizmli çocuğuma bu süreç hakkında en iyi hangi şekilde bilgi verebilirim ve hangi konulara dikkat etmem gerekir?
- Otizmli çocukların pandemi hakkında çok fazla bilgi akınına uğramalarından kaçının. Gün içinde televizyon, sosyal medya ve radyo bizleri pandemi hakkında sürekli bilgilendiriyor. Bu haberler çoğu zaman negatif bir şekilde yayımlanıyor. Aynı zamanda bu süreçte bir sürü yalan haber de yayımlanıyor. Mümkünse ebeveyn olarak pandemi hakkında bilgi almayı günde bir veya iki sefer ile ve tercihen sabit zamanlarla sınırlayın. Otizmli çocuğunuzla birlikte televizyon izleyin ve ona yayımlanan haberlere ilişkin doğru bilgileri verin. Böylece çocuklar dünyada aynı zamanda hala pek çok şeyin de yolunda gittiğini öğrensinler.
- Otizmli çocuklara, örneğin günde bir kez, pandemi süreci hakkında sorularının olup olmadığını sorun ve bu sorularını yanıtlayın. Fakat onlara ihtiyaç duyduklarından daha fazla bilgi vermeyin.
- Nötr bir dil kullanın. “Tehlikeli”, “ölümcül”, “felaket” ve “korkunç” gibi negatif yüklü kelimelerin kullanılmasını önlemeye çalışın. Mümkünse negatif yüklü kelimeleri pozitif yüklü kelimelerle değiştirin. Mesela otizmli çocuğunuzla koronavirüs hastalığına yakalanmamak için ne yapmanız gerektiğinden ziyade, sağlıklı kalabilmek için neler yapabileceğinizi konuşun. Pandemi sürecinde artık sadece nelerin mümkün olmadığını veya yasaklandığını anlatmayın, aksine halen nelerin mümkün olduğunu anlatın.
- Pandemi sürecinde karşılaştığınız bütün kötü haberlerin karşısında iyi haberlerin de farkına varın. Her akşam o gün hakkında olumlu veya iyi olan üç şey söyleyin. Mesela “Bugün hava çok güzeldi”. “Güneş parlıyordu”. “Çorba çok lezzetliydi”. Kötü haberlere karşı en iyi ilaç, gün içerisinde karşılaştığımız pozitif şeylerin farkına varmaktır. Psikolojimizin düzelmesi için olumsuz ve negatif haberlerden ziyade, olumlu ve pozitif haberleri vurgulamak etkili bir stratejidir.
- Çocuğunuza koronavirüs hastalığının bulaşmaması için gereken önlemleri, yani elleri düzenli olarak yıkamayı, mesafeyi korumayı ve dirseğinin içine doğru öksürmesi ya da hapşırması gerektiğini hatırlatın. Bu eylemleri otizmli çocuklarımıza internet aracı ile hazırlanmış olan videolarla izletebilirsiniz. Bu videolar otizmli çocukların önlemleri daha net anlamasını sağlayacaktır. Ayrıca bu önlemleri ebeveyn olarak kendiniz de yazarak ve görselleştirerek çocuğunuz için netleştirebilirsiniz.
- Otizmli çocukların bir aktivite programına ihtiyacı vardır. Bu, onların günlük yaşamlarında bir rutin oluşmasını sağlayacaktır. Çocuklarınızın mevcut rutinlerini mümkün olduğunca korumaya çalışın ve pasif hayata geçmelerine izin vermeyin. Bunu onlar için günlük bir program dahilinde ve uyku saati, yemek saati, oyun saati ve etkinlik saatini içerecek şekilde hazırlayarak sağlayabilirsiniz. Bu programı olabildiğince somut ve görsel yapın. Aktivite olarak dışarı çıkmayı ve (yeterli mesafeyi korumak koşuluyla) hareket etmeyi unutmayın, çünkü günde en az yarım saat hareket etmenin insanın ruh sağlığına iyi geldiği kanıtlanmıştır.
- Çocuğunuzun iletişim kurmaktan hoşlandığı kişilerle iletişim kurabilmesini sağlayın. Onları akrabaları, öğretmenleri ve arkadaşlarıyla sesli veya görüntülü görüştürün.
Özellikle otizmli çocukların geçirdiğimiz bu COVID-19 pandemi sürecinde anne ve babanın daha çok yardımına ihtiyacı vardır. Çocuklarımız için bu zor süreci az da olsa hafifletebilmek için yukarıda vurgulanan konularda farkındalık kazanalım.
KAYNAKLAR:
Autism spectrum disorders. (2019). World Health Organisation. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/autism-spectrum-disorders
Otsimo Editorial. (2018). Türkiye’de Otizmli Çocuk Sayısı. Otsimo. https://otsimo.com/tr/turkiyede-otizmli-cocuk-sayisi/
Vermeulen, P. (2020). Autisme en het Coronavirus: 20 tips. AUTISM in CONTEXT. https://petervermeulen.be/2020/03/17/autisme-en-het-coronavirus-20-tips/
* Gönüllü yazarımız Hülya Bektaş, psikoloji lisans öğrencisidir.
Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.