Yazan: Dr. Sibel Şensu – 9 Mart 2022
Çağımızın giderek daha sık rastlanan hastalıklarından biri olan kanser, daha nadir olsa da, ergenlerde de görülebilir. Ergenlikte kanser, çeşitli fiziksel sıkıntılar, dış görünümde değişiklikler veya anksiyete gibi psikoloji sorunlar yanı sıra aktivitelerin kesintiye uğraması, okuldan ya da çevreden ayrı kalma gibi zorluklar da getirebilir. Ergenin kanser tanısı ile başa çıkması ile birlikte tedavi sürecini de göğüslemesi gerekecektir. Oysa bu dönem, kendisi ve çevresiyle ilişkileri üzerine önemli hayalleri ve hedefleri olan bir dönemdir. Planlarını bozabilecek olan bu hastalığın seyrinde, çeşitli fiziksel yükler, kaygılar ve hayatını olabildiğince normal yaşama isteği arasında bocalayabilir.
Kişiler arasında güçlü bir sosyal bir bağ olan arkadaşlıkta, arkadaşlar birlikte zaman geçirir, sohbet eder, ortak aktiviteler yapar ve başkalarına karşı birlik kurarak kendilerini daha güçlü hissederler. Bir arkadaşa ihtiyaç duymak, birine güvenmek, dayanmak ve paylaşmak temel ve içgüdüsel bir ihtiyaçtır. Çalışmalar, arkadaşlık bağının daha iyi hissetmeyi sağladığını, buna karşın sosyal dışlanmanın fiziksel acıya benzer belirtilere neden olduğunu göstermiştir. Arkadaşlığa yol açan biyokimyasal, nörolojik ya da gelişimsel kökenler çok iyi bilinmese de, memelilerde oksitosin, dopamin, beta endorfin ve serotonin gibi maddelerin toplumsal ve şefkat temelli etkileri olduğu görülmüştür.
Kanserli ergenler de, diğer ergenler gibi, yaşıtları ile ortak bir gruba dahil olduklarını hissetmeye ihtiyaç duyarlar. Ebeveynlerinden ya da doktorları veya öğretmenleri gibi diğer erişkinlerden ne kadar derin bir sevgi, ilgi ya da anlayış görseler de arkadaşlarının yeri ayrıdır. Bu bağlamda, internet ağı ve sosyal ağlar dahil olmak üzere her olanak iletişimde kalmak için kullanılabilir. Yine de, fiziksel birlikteliğin ve yüz yüze konuşmanın yadsınamaz bir önemi olduğu görülmektedir. Bu nedenle, arkadaşlıkların sürmesine yardımcı olacak her olanağı değerlendirmekte yarar vardır.
Öte yandan, kanserli ergenlerin yaşıtları da bazen onlara nasıl yaklaşacaklarını bilemeyebilirler. Kanserli arkadaşlarına normal davranamayabilir, acıma hissedebilirler ya da davranışlarını düzenleyemedikleri için uzak durmayı tercih edebilirler. Arkadaşının kanser olduğunu öğrenen bir gence şu önerilerde bulunabiliriz:
- Kendine zaman tanı. Arkadaşının kanser olduğunu öğrenmek kolay değil. Bu haber üzerinde düşünmek ve kabul etmek için bir süre bekle. Bu süreci atlattığında kendi duygularına değil arkadaşına daha iyi odaklanabilirsin.
- Onu zorlama. Hastalığı ve özelliklerini araştır ve öğren. Arkadaşın bu konuda konuşmak istemeyebilir. Fiziksel veya duygusal olarak yorgun ya da isteksiz olabilir. Onu hastalığı hakkında konuşturmaya çalışma. İstediği kadarını anlatması için ona fırsat tanı.
- Arkadaşının bakış açısından bak. Ne kadar konuşmak istediğini, nasıl bir muamele görmek istediğini anlamaya çalış. Empati kur.
- İzin iste. Ziyarete gitmeden önce, bir öğüt vermeden önce ve soru sormadan önce bunu isteyip istemediğini öğren.
- Gelecekle ilgili planlar yap. Bu, arkadaşına geleceğe bakma umudu ve gücü verecektir. Uzun ve yorucu olabilecek bu süreçte ona yardımcı olacaktır.
- Esnek ol. Planlar yaptığında bunlar değişmez olmamalı. Zaman zaman planları ertelemek ya da iptal etmek gerekebilir.
- Birlikte eğlen. Uygun durumlarda, zamanı geldiğinde, gülmek, şakalar yapmak, eğlenmek hem arkadaşına hem de çevresindekilere iyi gelecektir.
- Birlikte üzül. Zaman zaman acılar, kaygılar ya da tatsız anlar olacaktır. Bu anları da olağan kabul et ve arkadaşının yanında ol.
- Yardım teklif et. Bazıları yardım istemeyi çok zor bulur. Basit bir şey de olsa, ne yapabileceksen, o konularda yardım teklif et.
- Eskisi gibi davran. Hastalığın arkadaşlığının önüne geçmesine izin verme. Olabildiğince eskisi gibi, her zamanki gibi davran.
- Başka konulardan konuş. Hobilerden, olağan hayattan, olanlardan, yeniliklerden… Bazen hastalık dışında konuşmak da arkadaşına iyi gelecektir.
Arkadaşınla konuşmaktan korkma! “Ne diyeceğimi bilmiyorum” demek, aramayı ya da uğramayı bırakmaktan kat kat iyidir.
KAYNAKLAR:
Mascarin M, Ferrari A. Tumori Journal 2019, 105(1): 5–11.
Yasal Uyarı: Her hakkı www.superergen.com’a ait olan özgün içerik, Fikir ve Sanat Eserleri ve Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. https://www.superergen.com adresine çalışır durumda link verilerek alıntı yapılabilir.